03-09-2011, 03:25 PM
Arkadaşlar ne yazıkki motosiklet sürüşlerinde kazalar, düşmeler ve kırıklar her an başımıza gelebilecek kötü sonuçlardan bazıları. Bu yazıda kemik kırıkları üzerinde bir iki şey yazmaya çalışacağım. Belki bildiğimiz şeyler olsada hatırlamakta ve eksikleri tamamlamakta faydalı olabilir.
Büyük kemik kırıkları ve sebep oldukları iç kanamalar dışında kırıkların hayati tehlikesi olmamakla birlikte genellikle hatalı yaklaşım ve bilinçsiz ilk yardım uygulamaları sonunda kalıcı sakatlıklar ve ölümlere sebebiyet vermektedirler. Kırık tespiti yapmadan hastayı karga tulumba tabir edilen biçimde taşımak nakletmek, ayağa kaldırmaya zorlamak basit kırığın yakın bir damarı kesmesine sebep olarak vakayı en kötü hale sokabilir.
Biz motosiklet severler için bu işin önemi, bizlerin genellikle yerleşim alanlarından uzak mesafelerde hatta ilk yardım araçlarının bile ulaşmasının mümkün olmadığı alanlarda dolaşıyor olmamızdır. Bazı durumlarda bir yardım çağrısı için cep telefonu bile kullanmanızın mümkün olmadığı bölgeleri hepimiz biliriz.
Öncelikle kırık vakasında amacımızı çok iyi bilmeliyiz.
Amaç: Kırık, kanamalı veya sorunlu bölgenin hareketsiz hale getirilmesi, kaza geçirenin durumunu stabil tutmak(daha kötüye gitmesini önlemek), eğer ağrı varsa bunu gidermek ve güvenli nakil için hazır hale getirmektir. (Çok şiddetli ağrı şoklara sebep olabilir)
Tanım: Kemiklerin doğal bütünlüklerinin ve şekillerinin düşme çarpma gibi sebeplerle bozulmasına kısaca kırık diyoruz. Eğer kemik parçaları dokuyu parçalayıp dışarı çıkmış ve görünüyorsa buna açık kırık, değilse kapalı kırık denir. Bir ilk yardım merkezine bu tanımlamayı yapmanız önemlidir.
Özellikle kapalı kırıklarda tabiki kaza geçirenin durumu hakkında fikir sahibi olmamız daha zordur. Fakat basit bir iki el ve gözle muayene sonunda az çok bir fikir sahibi olabiliriz.
Kırıp olup olmadığını tespitinden bize ip uçları olacak şeyler nelerdir?
1-Kazanın nasıl olduğu, ne şekilde ve ne tarafa düşüldüğü, o andaki yolculuk sürati, düşülen zemin yapısı, kıyafetlerin cinsi ve koruma seviyeleri gibi eğer kaza geçiren konuşabiliyorsa onunla birebir veya kazaya şahit olanlardan bu tip bilgileri öncelikle almalıyız.
2-Kaza geçirenin ağrı ve acı hissi ile tarif ettiği bölgelere elle bası uygulandığında çok şiddetli acı tepkisi verip vermediğine bakarız.
3-Yine ilgili vücut bölgesinde anormal veya deforme bir görünüm varmı. Şekil bozukluğu, asimetrik bir durum. (Çıkıntı, çököntü)
4-Bazen kemik kırıklarında duyulabilecek kadar şiddetli kırık sesi alınabilir, böyle bir ses duyulup duyulmadığının tespiti.
5-Kol veya bacakta eklem olmayan yerlerde eklem varmış gibi açısal bozulmalar varmı. Kol ve bacaklarda normal olmayan kısalma gözlemliyormuyuz.
6-Açık kırık tesbiti için kırık riski olan bölgenin giysilerden arındırılıp gözle teşhis edilmesi. Burada asla ceket, Pantolon gibi eşyayı çıkartmaya çalışmıyoruz ve mutlaka kesip gerekli alanı açmaya çalışıyoruz. Oldukça sağlam koruma kıyafetlerini kesebilmek için motorda her zaman sağlam ve keskin makas gibi kesici bulundurmak şart.
7-Kazazedenin tarif ettiği bölgede veya bizim şüphelendiğimiz bölgelerde hareket kısıtlığı varmı. Ya da o bölgeleri hareket ettirmek istediğinde kişi büyük acı ve ağrı duyuyormu.
8-Kırık şüphesi olan yerde his kaybı, uyuşma, soğuk hissi ya da soğuma karıncalanma varmı? Bu belirtiler bölgede sinir harabiyeti, parçalanması veya dolaşım sorunu olduğu hakkındada fikir verirler.
9-Şişme, morarma, çürük ve kanama varmı.
10-Elimizle bastırdığımızda veya eklemleri alt ve üstten tutup hafif hareket ettirmeye çalıştığımızda kırık kemik sürtünme sesi, küçük çıtırtı vs. gibi ses ve his.
Kırığa müdahalede temel prensip hastayı hareketsiz hale getirmektir. Kaza geçiren kişi o an için kendini iyi hissedebilir, panikleyebilir, motorunu, çantasını veya özel eşyalarını düşünerek bilinçli olmadan ayağa kalkmaya çalışabilir. Bizim amacımız kesin tanıyı koyana kadar veya emin olana kadar onu hareketsiz hale getirmek ve bir süre öylece kalmasını sağlamak olacaktır. Gerekiyorsa buna kaza geçirene sakince izah edebilir bu konuda yetkin birisi olduğunuzu söyleyerek onu rahatlatmaya çalışabilirsiniz.
Asla kazazedenin kalkmasına oturmasına izin vermeyiz, taki kırık bölgenin tespiti ve sabitlenmesine kadar.
Diğer önemli kural, eğer ortamda hayatı tehdit edecek bir başka öncelikli etken varsa önce yaralıyı güvenli yere götür. (Örnek, kaza geçirenin yattı yere yakıt sızıyor ve motor az ilerde kızgın eksozu ile yerde yatıyor) Bunun dışında ilk yardım hemen orada yapılmalıdır. Daha uygun rahat bir yer bulayım olayını unutun.
Kırık açık kırık ise hiçbir şekilde açıkta kalan kemik uçlarına dokunmuyoruz ve içeri girsinler diye itmiyoruz, kemikleri olması gereken şekline gelsin diye müdahale etmiyoruz.
Özellikle açık kırıklar beraberinde ciddi kanamalarıda getirebilir. Bu durumda kırıktanda önce bu kanamanın durdurulmasına çalışmalıyız. (Kanamalar konusunda ele alınacak)
Aslında kırığa acil müdahale demek, kırık kemiklerin hareketsiz hale getirilmesinden başka bir şey değildir. Bizde bunu yapmaya çalışacağız. Çünkü kırık kemik uçları hareket ettikçe hem bir birlerine sürtünerek müthiş bir acı ve daha fazla harabiyet hemde dokuları keserek çok fazla kanamaya sebep olurlar. Duyulan acı şoka sebep olup kazazedeyi kaybetmemize sebep olabilir.
Tespit işlemi, kırık kemikleri ilgilendiren iki eklemin sert uzun bir cismin yardımıyla hareketsiz hale getirilmesidir. Bu amaçla kullanılacak standart malzemenin bulunmadığı yerlerde ilkyardımcı pratik çözümler aranabilir. Bir dal parçası, katlanmış gazeteler, karton kutular, baston ya da şemsiye atelle tespitte, kazak-ceket gömlek vb. eşyalar askı ile tespitte, kemer, kravat, gömlek kolu gibi eşyalar sargı olarak kullanılabilir. Hiçbir malzeme bulunamaz ise kazazedenin sağlam bacağı kırık bacağa atel olabilir. Ya da kol bedene tümüyle sarılabilir. Önerim çantalarımızda kalın bant, bu işe yarayacak ip, atel olarak kullanılabilcek bir iki malzeme taşınmasıdır.
Kırığın altında ya da üstünde eklem varsa desteklemek lazımdır, yani bu eklemlere yük bindirmemeye çalışacağız.
Aşağıda bir iki fotoğraf koyuyorum fakat bunları mutlaka böyle olmalı diye düşünmeyelim. Amacımız sağlamca kol veya bacaktaki kırığı tesbit edip hareketsiz hale getirmektir. İstediğiniz malzeme ve bağlama yöntemini kullanabilirsiniz. Dediğim gibi yanınızda ip olmazda kalın tamir bantıda olabilir.
Kırıklarda Şişlik ve ödemi önlemek üzere kol veya bacak yerçekiminden kurtarılır (kol ise kalp seviyesinde tutulur, bacak ise uzatılır).
Ağrı şiddetli ise ve kişi kendi içebilecek durumdaysa ağrı kesici verilebilir. Biraz uzak bir ihtimal fakat eğer yanınızda ağrı kesici kas gevşetici ampul formunda ilaç varsa hastaya adele içine zerk edilebilir.
Atamız barışta ter dökmeyen savaşta kan döker demiş. Ne güzel demiş. Önerim toplantılarda öğrendiklerimizi uygulayarak pekiştirmektir.
K
Büyük kemik kırıkları ve sebep oldukları iç kanamalar dışında kırıkların hayati tehlikesi olmamakla birlikte genellikle hatalı yaklaşım ve bilinçsiz ilk yardım uygulamaları sonunda kalıcı sakatlıklar ve ölümlere sebebiyet vermektedirler. Kırık tespiti yapmadan hastayı karga tulumba tabir edilen biçimde taşımak nakletmek, ayağa kaldırmaya zorlamak basit kırığın yakın bir damarı kesmesine sebep olarak vakayı en kötü hale sokabilir.
Biz motosiklet severler için bu işin önemi, bizlerin genellikle yerleşim alanlarından uzak mesafelerde hatta ilk yardım araçlarının bile ulaşmasının mümkün olmadığı alanlarda dolaşıyor olmamızdır. Bazı durumlarda bir yardım çağrısı için cep telefonu bile kullanmanızın mümkün olmadığı bölgeleri hepimiz biliriz.
Öncelikle kırık vakasında amacımızı çok iyi bilmeliyiz.
Amaç: Kırık, kanamalı veya sorunlu bölgenin hareketsiz hale getirilmesi, kaza geçirenin durumunu stabil tutmak(daha kötüye gitmesini önlemek), eğer ağrı varsa bunu gidermek ve güvenli nakil için hazır hale getirmektir. (Çok şiddetli ağrı şoklara sebep olabilir)
Tanım: Kemiklerin doğal bütünlüklerinin ve şekillerinin düşme çarpma gibi sebeplerle bozulmasına kısaca kırık diyoruz. Eğer kemik parçaları dokuyu parçalayıp dışarı çıkmış ve görünüyorsa buna açık kırık, değilse kapalı kırık denir. Bir ilk yardım merkezine bu tanımlamayı yapmanız önemlidir.
Özellikle kapalı kırıklarda tabiki kaza geçirenin durumu hakkında fikir sahibi olmamız daha zordur. Fakat basit bir iki el ve gözle muayene sonunda az çok bir fikir sahibi olabiliriz.
Kırıp olup olmadığını tespitinden bize ip uçları olacak şeyler nelerdir?
1-Kazanın nasıl olduğu, ne şekilde ve ne tarafa düşüldüğü, o andaki yolculuk sürati, düşülen zemin yapısı, kıyafetlerin cinsi ve koruma seviyeleri gibi eğer kaza geçiren konuşabiliyorsa onunla birebir veya kazaya şahit olanlardan bu tip bilgileri öncelikle almalıyız.
2-Kaza geçirenin ağrı ve acı hissi ile tarif ettiği bölgelere elle bası uygulandığında çok şiddetli acı tepkisi verip vermediğine bakarız.
3-Yine ilgili vücut bölgesinde anormal veya deforme bir görünüm varmı. Şekil bozukluğu, asimetrik bir durum. (Çıkıntı, çököntü)
4-Bazen kemik kırıklarında duyulabilecek kadar şiddetli kırık sesi alınabilir, böyle bir ses duyulup duyulmadığının tespiti.
5-Kol veya bacakta eklem olmayan yerlerde eklem varmış gibi açısal bozulmalar varmı. Kol ve bacaklarda normal olmayan kısalma gözlemliyormuyuz.
6-Açık kırık tesbiti için kırık riski olan bölgenin giysilerden arındırılıp gözle teşhis edilmesi. Burada asla ceket, Pantolon gibi eşyayı çıkartmaya çalışmıyoruz ve mutlaka kesip gerekli alanı açmaya çalışıyoruz. Oldukça sağlam koruma kıyafetlerini kesebilmek için motorda her zaman sağlam ve keskin makas gibi kesici bulundurmak şart.
7-Kazazedenin tarif ettiği bölgede veya bizim şüphelendiğimiz bölgelerde hareket kısıtlığı varmı. Ya da o bölgeleri hareket ettirmek istediğinde kişi büyük acı ve ağrı duyuyormu.
8-Kırık şüphesi olan yerde his kaybı, uyuşma, soğuk hissi ya da soğuma karıncalanma varmı? Bu belirtiler bölgede sinir harabiyeti, parçalanması veya dolaşım sorunu olduğu hakkındada fikir verirler.
9-Şişme, morarma, çürük ve kanama varmı.
10-Elimizle bastırdığımızda veya eklemleri alt ve üstten tutup hafif hareket ettirmeye çalıştığımızda kırık kemik sürtünme sesi, küçük çıtırtı vs. gibi ses ve his.
Kırığa müdahalede temel prensip hastayı hareketsiz hale getirmektir. Kaza geçiren kişi o an için kendini iyi hissedebilir, panikleyebilir, motorunu, çantasını veya özel eşyalarını düşünerek bilinçli olmadan ayağa kalkmaya çalışabilir. Bizim amacımız kesin tanıyı koyana kadar veya emin olana kadar onu hareketsiz hale getirmek ve bir süre öylece kalmasını sağlamak olacaktır. Gerekiyorsa buna kaza geçirene sakince izah edebilir bu konuda yetkin birisi olduğunuzu söyleyerek onu rahatlatmaya çalışabilirsiniz.
Asla kazazedenin kalkmasına oturmasına izin vermeyiz, taki kırık bölgenin tespiti ve sabitlenmesine kadar.
Diğer önemli kural, eğer ortamda hayatı tehdit edecek bir başka öncelikli etken varsa önce yaralıyı güvenli yere götür. (Örnek, kaza geçirenin yattı yere yakıt sızıyor ve motor az ilerde kızgın eksozu ile yerde yatıyor) Bunun dışında ilk yardım hemen orada yapılmalıdır. Daha uygun rahat bir yer bulayım olayını unutun.
Kırık açık kırık ise hiçbir şekilde açıkta kalan kemik uçlarına dokunmuyoruz ve içeri girsinler diye itmiyoruz, kemikleri olması gereken şekline gelsin diye müdahale etmiyoruz.
Özellikle açık kırıklar beraberinde ciddi kanamalarıda getirebilir. Bu durumda kırıktanda önce bu kanamanın durdurulmasına çalışmalıyız. (Kanamalar konusunda ele alınacak)
Aslında kırığa acil müdahale demek, kırık kemiklerin hareketsiz hale getirilmesinden başka bir şey değildir. Bizde bunu yapmaya çalışacağız. Çünkü kırık kemik uçları hareket ettikçe hem bir birlerine sürtünerek müthiş bir acı ve daha fazla harabiyet hemde dokuları keserek çok fazla kanamaya sebep olurlar. Duyulan acı şoka sebep olup kazazedeyi kaybetmemize sebep olabilir.
Tespit işlemi, kırık kemikleri ilgilendiren iki eklemin sert uzun bir cismin yardımıyla hareketsiz hale getirilmesidir. Bu amaçla kullanılacak standart malzemenin bulunmadığı yerlerde ilkyardımcı pratik çözümler aranabilir. Bir dal parçası, katlanmış gazeteler, karton kutular, baston ya da şemsiye atelle tespitte, kazak-ceket gömlek vb. eşyalar askı ile tespitte, kemer, kravat, gömlek kolu gibi eşyalar sargı olarak kullanılabilir. Hiçbir malzeme bulunamaz ise kazazedenin sağlam bacağı kırık bacağa atel olabilir. Ya da kol bedene tümüyle sarılabilir. Önerim çantalarımızda kalın bant, bu işe yarayacak ip, atel olarak kullanılabilcek bir iki malzeme taşınmasıdır.
Kırığın altında ya da üstünde eklem varsa desteklemek lazımdır, yani bu eklemlere yük bindirmemeye çalışacağız.
Aşağıda bir iki fotoğraf koyuyorum fakat bunları mutlaka böyle olmalı diye düşünmeyelim. Amacımız sağlamca kol veya bacaktaki kırığı tesbit edip hareketsiz hale getirmektir. İstediğiniz malzeme ve bağlama yöntemini kullanabilirsiniz. Dediğim gibi yanınızda ip olmazda kalın tamir bantıda olabilir.
Kırıklarda Şişlik ve ödemi önlemek üzere kol veya bacak yerçekiminden kurtarılır (kol ise kalp seviyesinde tutulur, bacak ise uzatılır).
Ağrı şiddetli ise ve kişi kendi içebilecek durumdaysa ağrı kesici verilebilir. Biraz uzak bir ihtimal fakat eğer yanınızda ağrı kesici kas gevşetici ampul formunda ilaç varsa hastaya adele içine zerk edilebilir.
Atamız barışta ter dökmeyen savaşta kan döker demiş. Ne güzel demiş. Önerim toplantılarda öğrendiklerimizi uygulayarak pekiştirmektir.
K
