07-23-2011, 10:43 PM
Alıntı:YOL DIŞI (ENDURO) MOTOR KULLANIM TEKNİĞİ
Giriş:
Yol dışı motorlar alt devir seviyelerinde yüksek tork (3000 ile 6000 arası) veren, vites kutusu daha uzun oranda birinci vites kullanımına uygun ve maksimum sürati 180 km/saatin altında motorlardır. Tabi yüksek, sağlam süspansiyonlar, arazi lastiği ve geniş, yüksek didonlarda bunun bir parçasıdır. Bu tip motorlar enduro(avrupa) veya çiftli-spor(amerika) motor olarak tanınır. Yol dışındaki lastik havaları yola göre daha düşük tutulur. Tüm zamanlarda kullanım basıncı 1.1 bar (15psi) ön ve arka biraz daha fazla genelde uygundur ama kayalık bir zemindeyseniz basıncı 2 barın üzerine çıkarın. Aksi takdirde jantlarınız zarar görür ve gerek yol yüzeyi ve gerekse tellerin jant içinde kalan tutunma parçaları lastik patlamalarına sebebiyet verir. İkinci durum şambrelli lastikler için geçerlidir. Bazı markalarda çapraz açılı teller kullanılarak tutunma parçaları jantların dış kenarlarına alınarak lastiklerin dışına taşınmıştır.
Çok ağır şartlarda kullanacaksanız jantlarınız telli (spoke) olmalıdır ve ağır kullanıma uygun iç şambrel kullanmanız gerekir. Şambreller hiç patlak olmasa dahi her 20000 km de değiştirilmelidir. Çünkü supabın etrafı bozulur ve sonuçta yarıklar tamiri imkansız patlaklara sebep olur. Tellerden içeri su sızar ve jantlarda, tellerde ve şambrelde hasar oluşturur. İdeal olan motorunuzu park etmeden evvel jantlarınızın kurumuş olmasıdır.
Motorunuzun hassas parçaları motor koruyucularla korunmalıdır. Bilhassa bokser motorlu BMW ların dışa taşan motor kapaklarında bu koruma son derece önem kazanır. Süspansiyonların parlak parçaları (stanchions), dış silindirin içine girip çıkan iç silindirlerin temiz tutulması bilhassa çok önemlidir. Bunları tam temiz ve hatta pürüzsüz olması silindir lastiklerinin bozulmaması için gereklidir. Bu lastikler(conta) bozulursa ön çatalda yağ sızıntısı başlar. Eğer uzun müddet yol dışı kullanımlarınız olacaksa bu kısımlar lastik kılıflarla korunmalı ve 10W yağ yerine daha yoğun olan 15W yağ kullanılmalıdır.
Koruyucu giyim:
Koruyucu giysiler yaralanmanızı önleyebilir. Kask, göz ve el koruması şarttır ama aşağıdaki listede ihmal edilmemelidir.
. Katı madde(çelik) bilek koruması olan çizmeler. (Spor ayakkabı, kalın bot v.s. olmaz).
. Yırtılmaya dayanan uzun pantolonlar. ( Kot olmaz).
. Diz koruması.
. Üst bacak(kalça-basen) korumaları.
. Dirsek, göğüs ve omuz korumalı ceket.
Beş yol dışı sürüş becerisi:
. İleri bakın, lastiğinizin önündeki şeylerin ötesine.
. Gazı açık tutun.
. İleri doğru uzanın, kollar kıvrık ve gevşek.
. Motoru yola dik konumda tutun.
. Arka freni ve şanzımanı durmak için kullanın.
İleri bakış: Gözler beynin namlusudur. Ağaca bakarsanız ağaca gidersiniz, çukura bakarsanız içine girersiniz bu yüzden bizim ize(patika, kadastro yolu, traktör yolu, keçi izi), kuma bakarken izlediğimiz birkaç önemli kural vardır.
Gözlerinizi yukarıda tutun ve ize yukardan bakın. Normal reaksiyon şekli motorun önüne bakmaktır. Siz izin(patikanın) mümkün olduğunca ilerisine bakın tabi hızınızın ve sağ duyunun sınırları içinde. (Güneşin batışını seyretmeyin). Algılamanız zorlu bölgeyi özümseyecek ve ön tekerinizi iyi bir hatta tutacaktır. Aşağı bakmayın. Tekerinizin önündeki kayaya bakmayın. Yoldaki çukura bakmayın. Kumdaki seyreltik kısımlardaki başka vasıtaların açtığı çukurlara bakmayın. Gitmek istediğiniz yere bakın ve motor sizi istediğiniz hedefe götürecek görünmez hattı çizecektir. İri bir kaya yada büyük bir çukur gördüğünüzde bunu dikkate alın ama gözlerinizin bunlara kilitlenmesine izin vermeden bakışlarınızla bu engellerin ötesini veya çevresini tarayın. Motor bakışlarınızı takip ederek engellere takılmadan devam edecektir.
Önünüzdeki izin geniş açılı bir görüntüsünü izleyin, genel olarak her şeye bakın fakat özellikle bir şeye bakmayın. Bu sizin sadece bakışlarınızın kilitlenmesini engellemez ayrıca başıboş hayvanları, yayaları ve zirai araçları da fark etmenizi sağlar.
Yaklaşan araçlardan, traktörlerden çıkan tozlardan gözlerinizi koruyun.
Çiftçiler hızlı araç kullanmaktan çekinmezler bu yüzden aynalarınızdan arkanızı kontrol altında tutun.
Gazı açık tutmak; hız:
Bu zor gelebilir çünkü doğal reaksiyon yavaş gitmektir. Önünüzdeki patika gevşek taşlar ve kumlarla örtülü olacaktır. Tüm yapmak istediğiniz gazı kesmektir. Sakın yapmayın.!! Biraz yavaşlayın ve gevşek zeminden hemen önce nazikçe gazlayın. Eğer motor sarsılırsa ve sağa sola savrulursa biraz daha gaz verin. Bu gevşek zemini geçince isterseniz yavaşlayabilirsiniz. Motorun dengesi ileri hareketinin miktarına bağlıdır. Hızı artırmak kötü zeminlerle baş etmesine yardım eder. Genel olarak motor hızlandıkça daha dengeli, manevrası daha kolay olur. Yavaş hızlarda motor engeller üzerinde fazla savrulur ve bu sürücüde panik yapabilir. Bu yüzden sebepsiz olarak rahat olmasanız bile biraz daha hızlı gidin. Alta bazı ölçüler sunulmuştur.
. 10-40 km/saat patika veya iz, normal vasıtalar için uygun olmayan yerler.
. 40-60 km/saat kötü yollar. (Dar, çukurlu, çok kıvrımlı, gevşek taşlar, diğer vasıtaların yaptığı derin izler).
. 60-80 km/saat tipik toprak yol. (oldukça düzgün, orta yol tutumu veren).
. 80-100 km/saat iyi bir toprak yol. (Düz, iyi hat ve iyi yol tutuşu veren, kenarlarında önünüze aniden fırlayacak hayvanları gizleyecek çalı veya bodur ağaçlar olmayan).
Gevşek zeminlerde gazı açık tutmak ihtiyacı olduğundan kötü bölümlere çok hızlı ve üst viteslerde yaklaşmayın. Sizin nazikçe gazlayabileceğiniz alt viteslerde olun.
Öne eğilin, kollar kıvrık ve gevşek:
Toprak yolda ilerliyorsunuz aniden taşlar ve kumla kaplı bir çukur gördünüz. Sakın kasılmayın. Çünkü kollarınız kasılı vaziyette motora yön veremezsiniz. Hasmı göz göze karşılamak için daha öne eğilin. Tankı dizlerinizle kavrayın, kollar kıvrık ve gaz verişle birlikte motoru hafif manevralarla yönetin.
Yol şartları ne kadar bozuksa bacaklarınızın üst kısımlarını o kadar ileri alın. Belden eğilerek göğsünüzü, baş ve omuzlarınızı ön tekere yaklaştırın, yani kalçalarınızdan uzaklaştırın. Bu vücut ağırlığınızı didonlara verin manasına gelmez. Didonlara ağırlık verirseniz manevra yapmak imkansız olur. Kollarınız kıvrık ve asla kilitlenmemiş olmalıdır.
Tankı dizlerinizle sağlam bir şekilde tutun ve ayak ayalarınızla pedallara basın. Bu sizi motorla tek vücut yapar ve bu durumda ağırlığınız ön teker gibi yönlendirme işlevinin bir unsuru olur. Yol yüzeyi kötüleştikçe gazı açın. Gaz kesip yavaşlamak motoru sallar. Ayak pedallarına sıkı basın ve kendinizi ayakta bulacaksınız. Doğru olan budur. Sakin didonu kendinize çekerek ayağa kalkmaya kalkmayın. Didon sadece motora yön vermek içindir.
Motoru dik tutmak ve viraj:
Siz önce motoru dik tutmak durumundasınız, ustalaştıkça virajlarda yatışlar, kontra teknikleri gelecektir. Motoru yol yüzeyine dik (90 derece) tutmak virajlarda yavaş gitmek demektir. Ustalaştıkça virajları hızlı dönebilirsiniz. Burada ki gizem virajın dışındaki ayağın pedala kuvvetle basmasıdır. Bu davranış motoru yolda tutar ve virajın merkezkaç kuvvetinin arka tekeri dışa atmasını önler. Bu hareketi yapmanın en kolay yolu ağırlığınızı dış ayağınıza vererek ayağa kalkmanızdır. Bu pozisyonda motoru viraj içine doğru yatırabilirsiniz.
Frenleme:
Eğer aşağıdaki prensipleri uygularsanız sert fren yapma gereksinmeniz kalmaz.
. Virajlara yavaş girip hızlı çıkın.
. Gözlerinizi yukarıda tutun ve ize yukarıdan bakın.
. Tedbirli kullanarak problemleri önceden görün.
Şanzımanınız ve arka freniniz size ihtiyacınız olan durma gücünü verir. Eğer kaya zemin, veya asfalt gibi sert zeminlerde değilseniz kumda, çamurda arka tekerin kilitlenmesinin hiç mahsuru yoktur. Eğer ekstra bir durma gücüne gereksiniminiz olursa ön freni kilitlenecek işareti verene kadar sıkın sonra biraz gevşetin, tekrar sıkın. ABS sisteminin yaptırdığı hareketleri siz yaptırın. Yani siz ön freninizin ABS si olun.
Genel tavsiyeler:
Ayak pedallarınızı sürekli temiz tutun.
Didonun somunlarını herhangi bir göğüs çarpması durumunda, dönerek göğsünüzdeki çarpma şokunu azaltması için gereğince gevşetin.
Ayakta vites değiştirirken bacağınızı kullanın. Ayağınızı pedaldan kaldırarak vites değiştirme işlemini gerçekleştirin.
Motosikletin kasisleri, diğer araç izlerini takip etmesine izin verin. Motoru bunlardan kurtarmaya çalışmayın. Baş ve üst bedeninizin yola dik duruşunu muhafaza edin. Motoru bir şekilde agresif bir tarzda güç bandının altında tutun. Bu şekilde motor yalpalamaz ve siz spin atmadan yeterli bir gücü elinizde tutarsınız.
Çamur içinde çapraz oluklar üzerinde sürüş eğlenceli değildir. Motoru ve sürücüyü sarsar ve sallar. Burada iki sır vardır: Birincisi hızlı gidin yavaş değil, bu oluklar üzerinde daha yumuşak bir sürüş oluşturur. İkincisi güç bandının (max.tork) çok altında alt viteslere geçin. Düşük devir motorun devamlı yakalar gibi sert ivmelenme hareketini engeller ve neticede yumuşak sürüş sağlar.
Elciklerinizin (fren ve debriyajın) yatay durumunu kontrol edin. Didona göre aşağı seviyede olmalılar. Gerekirse bu şekilde ayar yapın. Bu şekil elciklerde bileklerinizi parmaklarınızdan yukarıda tutar. Düşme durumunda beden ağırlığınız bileklere binmez. Kötü bir bölümden geçerken ayağa kalkmak zorunda kaldığınızda kumandaları rahatlıkla kontrol edebilirsiniz.
Tüm çakıl yollarda gevşek kum ve mıcır hatları yolun orta bölümündedir. Bu bölümleri yukarıda anlatıldığı şekilde geçin. Kararlı ve keskin bir hatla geçin. Yanlamadan ziyade daha dik bir açıyla onlara yaklaşın ve temasa yakın noktada hareketinizi gaz verişle birleştirin.
Çizmeleriniz pedalların üzerindeyken yerle yatay durumda olsun. Ayağınızın burnunun bir engele, objeye takılması hoş olmaz.
Tenis topu büyüklüğünde taşlarla doldurulmuş izlerin üzerinden karşıya geçmek, çapraz geçmek zordur. İyice tecrübe kazanana kadar bunu denemeyin. Teknik esasta aynı olsa da.
Motorunuzu otomobillerin yapmış olduğu cilalı gibi parıldayan yüzeylerden sürmek isterseniz buralarda çekim iyidir ve gevşek malzeme ve keskin kenarlar yoktur.
Yolda (asfaltta yada gevşek stabilize ikinci derece nizami tali yollarda değil) cilalı gibi uzaktan parıldayan bir yüzey yoksa bu durum tüm yüzeyin gevşek mıcır ve kumla kaplı olduğunu, preslenmemiş olduğunu gösterir. Bakışlarınızı kaldırın ve ileri bakın. Daha iyi yüzeylere doğru gazınız açık vaziyette sürüşe devam edin. Eğer motor savrulmalar yaparsa gazı açık tutun ve ayağa kalkın. Sert zemine ulaştığınızda motor düzenli gidişe başlayacaktır.
